Back to Home Page NIW
Vrijdag 23 september 2005 | 19 Elul 5765
Telegraaf geeft wezen podium

DAPHNE MEIJER

In de controverse tussen JMW en de oorlogswezen veroveren de laatsten terrein. Met een petitie en een groot artikel in de Telegraaf van zaterdag 17 september tonen de wezen dat het hen ernst is: JMW moet met de billen bloot.

De Telegraaf wond er vorig weekeinde geen doekjes om. Onder de kop “Oorlogswezen in opstand” publiceerde de krant een paginagroot artikel over de Joodse oorlogswezen. Wat andere kranten en het NIW tot dusver slechts omzichtig formuleerden, wordt door verslaggever Joost de Haas boud geponeerd: de wezen zijn volgens hem van hun erfenissen beroofd, jeugdleider Leo Cohen maakte zich schuldig aan seksuele intimidatie, er was sprake van zelfverrijking door bestuurders van voogdij-instellingen en de vernietiging in 1976 van de financiële dossiers kan goed een bewuste cover-up zijn geweest.
De Joodse oorlogswezen stellen al langer dat de Joodse voogdij-instellingen hun financiële belangen na de oorlog niet naar behoren hebben behartigd. Joods Maatschappelijk Werk is de juridische opvolger van deze voogdij-instellingen en als zodanig verantwoordelijk. De archieven van de voogdij-instellingen worden beheerd door JMW. De kwestie speelt al enige jaren, maar is sinds 2004 in een stroomversnelling gekomen door de rechtszaak van de broers Philip en Marcel Staal tegen de voorgenomen fusie van JMW met zeven in executie verkerende voogdij-instellingen, alsmede de publicatie van Kind van de rekening van journaliste ElmaVerhey.
Eind mei brachten JMW-directeur Hans Vuijsje en voorzitter Harry van den Bergh van het Algemeen Bestuur en van de Raad van Toezicht van JMW een bezoek aan Israël om de kwestie te bespreken met de belangenorganisaties van de wezen. Vervolgens ontvingen deze organisaties een reactie van het JMW-bestuur. In de brief van 29 augustus stelde voorzitter Van den Bergh dat individuele wezen een claim kunnen indienen bij JMW. Een door JMW-aangewezen onderzoeker gaat de claim onderzoeken en rapporteren aan het bestuur, dat vervolgens een beslissing neemt over een mogelijke schadeloosstelling. Van een collectieve uitkering aan alle oorlogswezen die pupil waren van de joodse voogdij-instellingen kan echter geen sprake zijn.

In het geweer
De wezen kwamen hiertegen in het geweer en stelden een petitie op, die inmiddels al door enkele honderden betrokkenen en sympathisanten is ondertekend. „Hierbij laat ik u weten dat ik het verzoek van de wezenorganisaties steun gelden van joodse weeshuizen en voodgij-instellingen ten goede te laten komen aan oorlogswezen.” De ondertekenaars verzoeken directie en bestuur van JMW hun formele opstelling te laten varen. Men wijst erop dat JMW haar bestaansrecht nog altijd ontleent aan het opkomen voor de belangen van de oorlogsslachtoffers, en dat het niet zo kan zijn dat JMW uitgerekend deze toch al zo getroffen groep geen recht wenst te doen.
De brief van Harry van den Bergh en de petitie kwamen uitgebreid aan de orde in de Telegraaf. Daarnaast werd voor het eerst onomwonden gezegd dat Leo Cohen, voormalig groepsleider in de Berg-stichting, zich schuldig heeft gemaakt aan seksuele intimidatie van meisjes en jongens.
Philip Staal stelt in een reactie dat hij niet blij is met de aandacht voor Leo Cohen. Hij vindt dat de controverse wezen-JMW in de Telegraaf teveel over personen gaat. „De kern van de zaak is de verantwoordelijkheid van Le Ezrath Ha-Jeled voor ons, als wezen. Le Ezrath Ha-Jeled was onze voogd, niet de individuele medewerker. Wat de seksuele intimidatie van Leo Cohen betreft: ik hoop dat degenen die deze beschuldiging uiten er bewijzen voor hebben. De schijnwerpers staan nu wel erg op Leo Cohen, terwijl het niet over hem zou moeten gaan. Ik heb allerlei gegevens over notarissen en makelaars in mijn bezit, maar ik ga geen namen noemen. De personen zijn niet relevant.”
Elma Verhey is positiever gestemd: „Het was een buitengewoon adequate samenvatting. Ik ben blij dat het in de Telegraaf stond, want die krant wordt in de Joodse gemeenschap veel gelezen. Dat zorgt er dus voor dat er veel reacties komen op de petitie.”

Casussen stromen binnen
Tot dusver zijn het met name oorlogswezen die de petitie hebben ondertekend en een verzoek voor informatie bij JMW hebben ingediend. „Sinds het weekeinde zijn er zo’n zestig namen bij gekomen. De zaak verbreedt zich. Tot dusver leek deze kwestie vooral over de oorlogswezen in Israël te gaan. Inmiddels krijg ik reacties van wezen uit Canada, Australie en de VS. De casussen stromen binnen. Uit de papieren blijkt dat sommigen bijvoorbeeld nooit hun Jokos-gelden hebben ontvangen.” Elma Verhey is bezig een stichting op te richten waar de diverse belangenbehartigende organisaties van Joodse oorlogswezen zich in zullen verenigen. De stichting zal gesprekspartner zijn van JMW.
Elma Verhey laakt de paternalistische en regenteske houding van JMW. „Men is bang voor een puur faillissement wanneer de claims moeten worden toegekend. Zover is het nog lang niet. Het belangrijkste is dat er duidelijkheid wordt verschaft. Dat moet gebeuren door een onafhankelijke bronnenonderzoek, niet door onderzoekers die in dienst zijn van JMW. Je laat de kalkoen ook niet meepraten over het kerstdiner. Het bronnenonderzoek kan op microniveau, naar individuele dossiers, en op macroniveau worden uitgevoerd. Hoe komt Le Ezrath, waar elk jaar geld bij moest, in 1976 aan een belegd vermogen van 1,3 miljoen gulden? Hoe is dat vermogen opgebouwd? Ik wil dat JMW dat laat zien, aan onafhankelijke onderzoekers zoals een forensisch accountant.”
Verhey vindt het jammer dat andere Joodse organisaties tot dusver hun mond hebben gehouden over de controverse. „Waar is het CJO? Het NIK? Waar is Ronnie Naftaniël? Als de banken en verzekeringsmaatschappijen zich tijdens de restitutiebesprekingen hadden opgesteld zoals JMW nu, had men het nooit geaccepteerd.”
JMW-directeur Hans Vuijsje is niet tevreden over het Telegraaf-artikel. „De beschuldigingen zijn al eerder geuit. We hebben ook al eerder laten weten dat zij zijn gebaseerd op ongefundeerde uitspraken. Uit de aanvragen die wij ontvangen blijkt dat er veel vragen leven bij de oorlogswezen. We zijn bezig een projectorganisatie op te zetten, die het onderzoek gaat uitvoeren. We zullen heel serieus onderzoeken wat individuele mensen dwars zit. Heel veel mensen hebben het gevoel dat er dingen verkeerd zijn gegaan, dat is wel duidelijk.”

De petitie is te vinden op www.wezen.org

Copyright: Nieuw Israëlitisch Weekblad - NIW.

Lezersreacties
Geef uw reactie

top