www.parool.nl - 20 juli 2004

Section: Amsterdam; pg. 5 Van wie zijn joodse miljoenen? 'Geld gaat altijd naar een joods- orthodox doel' door Rob Rombouts Joodse instellingen strijden om de miljoenen van zeven weeshuizen en verzorgingsinstellingen. Gebouwen en geld zijn het enige wat rest van de zeven, waarvan sommige al voor de Tweede Wereldoorlog bestonden. Het dispuut gaat over de weeshuizen en verzorgingsinstellingen stichting Le-Ezrath Ha Jeled, de Berg-stichting, het Nederlandsch-Israelitisch Jongens Weeshuis Megadle-Jethomin, het Nederlands Israelitisch Meisjes-Weeshuis, de Joodse Zee- en Boskolonies Wijk aan Zee, Megadle Jethomin en de S.A. Rudelsheimstichting. Het Joods Maatschappelijk Werk (JMW) beheert de resterende gebouwen en rekeningen en ontving de rente. Nu de organisaties juridisch dood zijn - er zijn geen leden meer - kun je ze opheffen en het geld overdragen aan verwante doelen: jongerenwerk. Of je kunt fuseren, waardoor je zeggenschap krijgt over het kapitaal. Belangrijk aspect is de herkomst van het geld. Een aantal leden van het Nederlands-Israelitisch Kerkgenootschap (NIK) wil niet dat het 'joodse' geld van de fondsen via het JMW ook wordt gestoken in activiteiten voor niet-joden of aangetrouwde joden. Volgens NIK-penningmeester Joseph Elburg is afgesproken dat de fondsen 'herkenbaar' blijven en niet verdwijnen 'in de grote pot'. Elburg: "De vermenging van vermogens staat haaks op de afspraken die in maart met het JMW zijn gemaakt." Directiesecretaris Andre Agsteribbe van het JMW zegt dat met het NIK is afgesproken dat het geld uiteindelijk altijd naar een joods-othodox doel gaat. "Zes bestuursleden, die het vertrouwen hebben van het NIK, beslissen erover. Het is onzin dat wij achter de rug van iedereen omgaan. U moet hierover geen artikel schrijven. Dat blameert de joodse gemeenschap." Agsteribbe ontkent dat een bestuurscrisis bij de stichting Joods Bijzonder Onderwijs (JBO) eerder dit jaar iets te maken heeft met de strijd. Eind vorig jaar diende JBO, die de basisschool Rosj Pina en de Maimonidesschool in Buitenveldert (samen vijfhonderd leerlingen) bestuurt, een claim in. Na de vondst van asbest in een schoolgebouw kon JBO geld van de 'dode' instellingen goed gebruiken, ook voor nieuwe activiteiten, zoals naschoolse opvang en een creche. "We wilden de tien miljoen euro vastzetten en de rente verdelen onder verwante doelen, namelijk scholen en jongerenorganisaties," zegt advocaat Benno Friedberg, afgetreden voorzitter van JBO. JMW was bang het geld kwijt te raken, zegt Friedberg. Helemaal toen hij behalve op een andere verdeling van het geld ook aanspraak maakte op de rente van de laatste vijf jaar. Hoewel Friedberg en zijn bestuur 6,7 miljoen euro inzamelden voor herbouw van de school (waarvan eenderde van het rijk), zond het curatorium van de stichting de bestuursleden weg, omdat grote joodse geldschieters van de scholen (NIK, De Joodse Invalide (JI) en de Nederlands Israelitische Instelling voor Sociale Arbeid, Niisa) geen vertrouwen meer in het bestuur zouden hebben. Later schreef het curatorium aan ouders dat NIK, JI en Niisa niet hadden aangedrongen op het vertrek van het bestuur en dat betreurd werd dat Friedberg c.s. waren beschadigd. Op een ouderavond aan het eind van het schooljaar meldde het interim-bestuur, waarvan de voorzitter niet voor commentaar bereikbaar is, plotseling dat JBO afzag van de claim op de fondsen in ruil voor een eenmalig bedrag van 2,5 ton. Friedberg: "Dat is de rente van een jaar! Dit voelt aan als een opzetje." JMW moet bewijzen dat het nog bestaansrecht heeft, zegt Friedberg. "Het is hun geld niet. Het is net alsof een bank die de financien van een slapende stichting beheert, plotseling besluit te fuseren om aan het geld te komen." "JMW speelde een belangrijke rol bij de opvang van de eerste en in mindere mate de tweede naoorlogse generatie. Als joden al terugkwamen na de oorlog, waren zij zwaar beschadigd. Net als hun kinderen. Omdat vooral die eerste generatie langzaam verdwijnt, heeft JMW een probleem. Als het niet meer joods is, kun je het net zo goed onderbrengen bij zorgkoepel Alcides." Elburg (NIK) kent de verhalen van de JBO-claim, de Rotterdamse advocaat, de weerzin om 'joods' geld aan niet-joden te besteden en het verwijt dat JMW in het geniep wil fuseren. "Ik wil er geen commentaar op geven. En zeker niet via de media. Ik hoop dat we er onderling uitkomen. Het NIK blijft bereid afspraken met JMW te maken ter oplossing van deze kwestie." * Voorpagina: Strijd om Joodse miljoenen Copyright: Het Parool