Wiedergutmachung op zijn Hollands Column Jan Blokker nrc.next. NH 14-04-10 katern 1 pagina 07  Waarom heeft Selma Engel- Wijnberg op haar zevenentachtigste nog een koninklijke onderscheiding ontvangen? Niet omdat ze als enige Nederlandse in 1943 aan het Duitse vernietigingskamp Sobibor wist te ontkomen, en ook niet omdat ze als overlevende de herinnering aan de Holocaust in leven hield. Over die dingen sprak minister Klink als opspelder weliswaar bewogen woorden, maar die klonken meteen als achterafbedenksels. Selma kreeg haar lintje bij wijze van Wiedergutmachung.
Na afloop zei ze: „Ik had liever gehad dat Nederland mij destijds als Nederlandse overlevende had erkend. Mijn hele familie is uitgemoord, ik had hier niets meer. Het valt niet goed te maken wat er toen is gebeurd. Ik hoef al deze attenties niet.”
Want mevrouw Engel werd in 1945 niet door Nederland erkend. Integendeel. Samen met de Poolse man met wie ze intussen was getrouwd, en die in Nederland tot ongewenste vreemdeling werd verklaard, moest ze weer op de vlucht. Het echtpaar week uit naar Israël en Amerika, en meed daarna consequent haar geboorteland.
Had ze nu niet ook beter voor de eer kunnen bedanken? Maar dat doe je misschien niet zo gauw als je oud bent, wordt uitgenodigd voor een herdenking in Westerbork, en denkt: ook een beetje erkenning is erkenning.
Beetjes inderdaad.
Huizinga heeft zich ooit verbaasd over het aantal synoniemen dat onze taal kent voor zindelijk, en hij somde achter mekaar op: proper, fris, helder, rein, zuiver, schoon, netjes. Zelf heb ik me nooit verbaasd over het aantal woorden waarmee we in Nederland het begrip zuinig kunnen aanduiden: keutelig, bekrompen, vrekkig, krenterig, schraperig. Dus wát had de Nederlandse regering in 2010 eindelijk als goedmaker voor Selma Engel-Wijnberg
gereserveerd nadat ze Westerbork, Sobibor en een onzindelijk Pools onderduikadres had overleefd en vervolgens door haar eigen land was weggekeken? De op vier na laagste onderscheiding die we hebben. Schriel.
Ik kan erover meepraten, want ik ben het zelf: ridder in de Orde van Oranje Nassau. Niemand zal mij een seconde horen klagen, ik bewaar het knopje en de versierselen in een tevreden doosje tussen de lakens en het ondergoed in de linnenkast, en ik knoop ’t alleen op als ik op bezoek moet bij een republikein; om ’m te pesten.
Nederland had de keuze uit grootkruizen en commandeurschappen, uit grootofficieren en zelfs diverse klassen van de Militaire Willems-Orde (al zijn die recentelijk misschien wat suspect geworden) –maar in haar vergadering is de benoemingscommissie na het schrappen van de eremedailles brons, zilver en goud, en het lidmaatschap C van de Oranje-Nassau-Orde, blijven steken op wat in die categorie bijna onderaan stond: het ridderschap.
Opgespeld bovendien door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport – alsof Selma nog kon kiezen. Die man kan het natuurlijk ook niet helpen dat hij ‘toevallig’ (maar dat ben je natuurlijk nooit onder Balkenende) demissionair was, en ook niet dat hij er in de ogen van de oude dame uitzag als een broekenmannetje dat goeiig probeerde zich te gedragen als iemand die zich schaamde. Maar namens wie dan eigenlijk? Toch niet namens de katholieke
politicus Hans Kolfschoten die in 1945 als minister van Justitie in het overgangskabinet Schermerhorn-Drees vaststelde dat de Pool Chaim Engel een ongewenste vreemdeling was, en dat Selma Wijnberg haar Nederlands staatsburgerschap kwijtraakte, anders had ze maar met een ander moeten trouwen? Die Kolfschoten is allang dood.
Wie had bedacht dat Klink voor deze gelegenheid de schaamte moest veinzen? Waarom was het voltallige restkabinet onder leiding van de restminister-president niet naar Westerbork gekomen om spijt te betuigen? Waar was het staatshoofd? Als we dan toch het grootste boetekleed aller tijden op de catwalk van de geschiedenis hadden willen showen, had het koningshuis zeker niet mogen ontbreken. Schlemielig leek me uiteindelijk het samenvattende jiddische woord.
Jan Blokker is columnist van nrc.next. Column Jan Blokker NH 14-04-10 katern 1 pagina 07 |
|